نور

حَدَّثَنَا بَكْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَبِيبٍ قَالَ حَدَّثَنَا تَمِيمُ بْنُ بُهْلُولٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ سُلَيْمَانَ الْبَصْرِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْفَضْلِ الْهَاشِمِيِّ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ جَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ ع عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- مَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَ مَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِداً فَقَالَ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يُضِلُّ الظَّالِمِينَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَنْ دَارِ كَرَامَتِهِ وَ يَهْدِي أَهْلَ الْإِيمَانِ وَ الْعَمَلِ الصَّالِحِ إِلَى جَنَّتِهِ كَمَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- وَ يُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ وَ يَفْعَلُ اللَّهُ ما يَشاءُ وَ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ- إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمانِهِمْ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ- قَالَ فَقُلْتُ فَقَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ ما تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّهِ وَ قَوْلُهُ عَزَّ وَ جَلَّ- إِنْ يَنْصُرْكُمُ اللَّهُ فَلا غالِبَ لَكُمْ وَ إِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ فَقَالَ إِذَا فَعَلَ الْعَبْدُ مَا أَمَرَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ الطَّاعَةِ كَانَ فِعْلُهُ وِفْقاً لِأَمْرِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ سُمِّيَ الْعَبْدُ بِهِ مُوَفَّقاً وَ إِذَا أَرَادَ الْعَبْدُ أَنْ يَدْخُلَ فِي شَيْ‏ءٍ مِنْ مَعَاصِي اللَّهِ فَحَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بَيْنَهُ وَ بَيْنَ تِلْكَ الْمَعْصِيَةِ فَتَرَكَهَا كَانَ تَرْكُهُ لَهَا بِتَوْفِيقِ اللَّهِ تَعَالَى وَ مَتَى خُلِّيَ بَيْنَهُ وَ بَيْنَ الْمَعْصِيَةِ فَلَمْ يَحُلْ بَيْنَهُ وَ بَيْنَهَا حَتَّى يَرْتَكِبَهَا فَقَدْ خَذَلَهُ وَ لَمْ يَنْصُرْهُ وَ لَمْ يُوَفِّقْه‏

معاني الأخبار        ص : 20

عبد اللَّه هاشمى گويد: از امام صادق عليه السلام پرسيدم در فرموده خداوند عزّ و جلّ مَنْ يَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَ مَنْ يُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِيًّا مُرْشِداً (هر كسى را خدا راهنمائى كند هدايت شده است و كسى را كه پروردگار بحال خود رهايش كند هرگز سرپرست و ارشادكننده‏ اى براى او نخواهى يافت- كهف:17) منظور از هدايت و ضلالت چيست؟ فرمود: روز قيامت پروردگار ظالمين را از خانه كرامت خود (بهشت) ناكام مى ‏سازد و مؤمنان و نيكان را بسوى بهشت خود راهنمائى كرده و داخل مى‏ كند، چنان كه خود فرموده است: وَ يُضِلُّ اللَّهُ الظَّالِمِينَ وَ يَفْعَلُ اللَّهُ ما يَشاءُ (ولى افراد ستمگر را بخودشان وا مى ‏گذارد و پروردگار هر كارى را بخواهد انجام مى‏ دهد- ابراهيم: 27).و همچنين فرموده است: إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ يَهْدِيهِمْ رَبُّهُمْ بِإِيمانِهِمْ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهارُ فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ (ولى كسانى كه ايمان آورده‏ نيكوكار شدند خداوند آنان را به سبب همان ايمانشان به راه بهشت و طريق سعادت راهنمائى مى ‏كند تا از بوستانهاى بهشتى كه نهرها از جلو جايگاهشان روان خواهد بود متنعّم گردند- يونس: 9).
راوى گويد: عرض كردم مراد از «توفيق» در كتاب خداوند عزّ و جلّ:وَ ما تَوْفِيقِي إِلَّا بِاللَّهِ (و براى من در اصلاح كارها يا رسيدن به سر منزل ثواب و صلاح توفيقى نيست مگر به هدايت خداوند- هود: 88). و همچنين «خذلان» در آيه شريفه إِنْ يَنْصُرْكُمُ اللَّهُ فَلا غالِبَ لَكُمْ وَ إِنْ يَخْذُلْكُمْ فَمَنْ ذَا الَّذِي يَنْصُرُكُمْ مِنْ بَعْدِهِ (اگر خداوند شما را يارى دهد «مانند جنگ بدر» پس هيچ كس بر شما چيره نگردد، و اگر شما را به حال خود گذارد «همچون جنگ احد» بعد از آن كيست كه شما را يارى دهد- آل عمران: 16) چيست؟ فرمود: هر گاه بنده ‏اى عمل شايسته ‏اى را كه خدا به او دستور داده انجام داد، اين كردارش مناسب و موافق با فرمان خدا است كه به او بنده موفّق گويند. و هر گاه بخواهد مرتكب گناهى شود پروردگار مانعى ميان بنده و ان معصيت ايجاد مى ‏فرمايد كه در نتيجه، آن را انجام نمى‏ دهد، كه ترك آن معصيت به كمك و مدد خداى تعالى بوده است و اگر ميان او و گناه را واگذارد و حايلى ايجاد نكند، و بنده مرتكب آن گناه گردد، خداوند عزّ و جلّ يارى‏ اش نكرده و موفّقش نگردانده و در نتيجه او را درمانده و بيچاره ساخته است.